2020-yil sentabr oyida Toshkent shahri Yashnobod tumani hokimi Baxtiyor Rahmonqulov yer usti metro ostidagi yer uchastkalari infratuzilma obyektlari: kafe, restoran, do‘konlar tashkil etish uchun auktsionga qo‘yilishi haqida ma’lum qilgandi. Shu bilan birga, “Do‘stlik-2” va “Qo‘yliq” stansiyalari oralig‘idagi hudud to‘liq obodonlashtirilishini ma’lum qildi. Biz to‘rt yil ichida nima qilinganligini tekshirishga qaror qildik.
HUKM: QISMAN BAJARILGAN
2024-yil mart oyida do‘konlarni E-Auksion platformasi orqali tadbirkorlarga taklif qila boshlashdi. Biroq, besh oydan kamroq vaqt o‘tgach, ba’zi do‘konlar hali ham bo‘sh. Ayrim joylarda do‘konlarni o‘rnatish davom etmoqda.
Ayni paytda Yashnobod metro bekatidan Rohatgacha do‘konlar qurildi, 2023-yil noyabr oyida ikkinchi bosqichda “Qo‘yluq” bekatigacha bo‘lgan biznes binolari tashkil etilishi ma’lum bo‘ldi. Ushbu bosqich qachon boshlanishi noma’lum.
2020-yilda Ohangaron shossesi bo‘ylab parallel toʻxtash joylarini hisobga olgan holda eni 10 m avtomobillar uchun yoʻl qurish rejalashtirilgani maʼlum qilingan edi. Tahririyat Yashnobod tumani hokimligidan ushbu reja holati haqida ma’lumot so‘ragan, biroq hozircha javob olmagan.
Piyoda va velosiped yo‘laklarini yaratish uchun yo‘lning boshqa tarafiga ham 10 metr ajratilishi taxmin qilingan edi. Amalda hamma joyda ham piyodalar o‘tish uchun yetarli joy mavjud emas, ba’zi joylarda chuqurchalar va jihozlar tufayli o‘tish qiyin. Ayni paytda, velosiped yo‘llari bu hududlarda qisman mavjud.
Avtoulovchilar metro ostida tartibsiz to‘xtab turishadi, to‘xtash joylari hech qanday tarzda belgilanmagan, kirish va chiqishlar tashkillashtirilmagan.
Tartibsiz to‘xtab turish joylariga misollar
“Bu to‘xtash joyidan ko‘ra yaxshiroq, chunki to‘xtash joylari pul keltirmaydi. Biznes shaharda qulaylilar yaratadi, ish o‘rinlari yaratadi, soliqlarni to‘laydi va hech bo‘lmaganda hudud xarajatini qoplashga yordam beradi. Asosiysi, ijtimoiy nazorat paydo bo‘ladi, bu joyni kuzatadigan odam paydo bo‘ladi”, – deydi urbanist Arkadiy Gershman.
Bu yerda yashil maydonlar, avtoturargohlar, vorkaut maydonchalari, savdo va xizmat ko‘rsatish shoxobchalari tashkil etilishi mumkin, deya ta’kidlangan edi o‘tgan yilning aprel oyida. Yashnobod metro bekati yonida bir nechta bolalar maydonchalari tashkil etildi, shuningdek, Yashnobod metro bekati yaqinida yagona “Olmos” vorkaut zonasi joylashgan.
Vorkaut maydonchasi
Bolalar maydonchasi mavjud
Biroq, uning ahvoli ayanchli
Bir yil oldin aynan Berlin yer usti metro ostida infratuzilma yaratish misoli sifatida keltirilgan edi.
“Berlinda haqiqatan ham shunga o‘xshash amaliyot bor: u yerda 19-asrda qurilgan, markazdan o‘tgan, ko‘plab tumanlarni, shu jumladan shaharlararo poyezdlar va elektr poyezdlarini bog‘laydigan Stadtbahn shahar yo‘li bor. Bu ham yer usti metro, ham temir yo‘l liniyasi. Darhaqiqat, u yerda metro ostida do‘kon, qahvaxona sifatida faoliyat yuritadigan xonalar bor. Agar xatoga yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa va oddiyroq, tezroq va arzonroq variantni – bunday yer usti variantini qurgan bo‘lishsa, unda pastda tartib bo‘lishi, ijtimoiy nazorat uchun bunday biznesni yaratish yaxshiroqdir, bu joy ozgina bo‘lsa ham o‘zini oqlashi uchun va bu metro ekanligini hisobga olsak, stantsiyalar diqqatga sazovor joyga aylanadi”, – deydi Gershman.
Do‘konni ijaraga olish to‘g‘risida e’lon
Ishlayotgan do‘konlari mavjud
Do‘kon yopiq
Do‘konlar qurush uchun qancha pul sarflagan bo‘lishlari mumkinligi ochiq savol, deydi urbanist.
“Buni juda qimmat yoki juda arzon qilish mumkin. An’anaviy ravishda, odatda ko‘chalarda joylashgan standart kiosklar ham ushbu yo‘l o‘tkazgichlar ostida joylashtirilishi mumkin. Turli joylar uchun turli xil loyihalarni amalga oshirishingiz mumkin, bu yanada qiziqarli, lekin ayni paytda qimmatroq bo‘ladi. Menimcha, bu juda qimmat narsa emas”.
Arkadiy Gershmanning fikricha, metro liniyasining o‘zi soyani ta’minlaydi va, ehtimol, xonalar biroz kamroq isiydi.
“Isitish masalasiga kelsak, Toshkentda bu katta muammo emas. Yaxshiyamki, kamdan-kam istisnolardan tashqari, qish odatda juda issiq bo‘ladi”.
Shaharshunosning aytishicha, do‘konlar shahar aloqasini buzishi mumkin, agar ular “mustahkam devordek” qurilgan bo‘lsa, orasidan o‘tish joylari bo‘lmasa va hatto tunda ham foydalanish mumkin bo‘lgan muntazam o‘tish joylari bo‘lmasa, bu aholi uchun muammo bo‘ladi.
“Ammo umuman olganda, qandaydir o‘tish joy-arkalarni yaratish mumkin.
Bu metro boʻlgani uchun doʻkonlar diqqatga sazovor joy boʻladi”, – deydi Gershman.
“Metro bekatlarida ijara qimmat bo‘lishi mumkin va u yerda hamma narsa yaxshi ishlaydi. Stantsiyalar oralig‘i ochiq savol, ammo menimcha, biznesmenlar oqimi qayerda ko‘p va qayerda yo‘qligini mustaqil ravishda aniqlaydilar”.
